Timor Wschodni oficjalnie dołączył do ASEAN 26 października 2025 roku, kończąc trwający 23 lata proces akcesyjny do tej prestiżowej organizacji regionalnej. To ważne wydarzenie dla niewielkiego państwa, któremu zarówno ekonomiczna, jak i dyplomatyczna współpraca w ramach ASEAN ma pomóc w wielowymiarowym rozwoju. Co zatem oznacza członkostwo i jakie perspektywy otwierają się przed Timorem?
Timor Wschodni posiada obecnie drugi najwyższy poziom demokracji wśród państw ASEAN (po Malezji), choć nadal określany jest jako „demokracja wadliwa”. We wrześniu w stolicy kraju, Dili, odbyły się największe w historii niepodległego państwa protesty, w których uczestniczyło ponad 2000 osób. Demonstranci sprzeciwiali się decyzji parlamentu o zakupie luksusowych samochodów dla członków izby oraz utrzymaniu wysokich, dożywotnich emerytur dla byłych parlamentarzystów — nieadekwatnych do świadczeń przeciętnych obywateli. Ostatecznie rząd wycofał się z obu decyzji, co było istotne również w kontekście zbliżającego się październikowego szczytu ASEAN, gdzie oczekiwano od nowego członka poszanowania zasad demokracji i przejrzystości.
Kolejnym wyzwaniem Timoru jest silna zależność gospodarki od ropy naftowej. Przez lata większość dochodów publicznych pochodziła także ze złoża gazowego Bayu-Undan, które jednak niedawno całkowicie się wyczerpało. W konsekwencji eksport ropy pozostaje kluczowym źródłem przychodów państwa. Członkostwo w ASEAN daje jednak szansę na poszerzenie handlu zagranicznego i rozwój eksportu innych produktów, a tym samym na niezbędną dywersyfikację gospodarki.
Akcesja otwiera również drogę do szerszej współpracy dyplomatycznej — nie tylko z państwami Azji Południowo-Wschodniej, lecz także z partnerami ASEAN, takimi jak Japonia, Indie czy Unia Europejska. Dla państwa dotąd często marginalizowanego na arenie międzynarodowej jest to istotny krok w stronę wzmocnienia pozycji i bezpieczeństwa politycznego, zwłaszcza w czasie, gdy wiele państw ASEAN zmaga się z problemami integracyjnymi.
Istotne jest również położenie stolicy, Dili. Miasto to może stać się ważnym portem między Australią a Azją. Potencjalnie skorzystać mogą także Stany Zjednoczone, które poszukują alternatyw wobec rosnącej potęgi morskiej Chin. Wyzwanie stanowi jednak zacieśniona w 2024 roku współpraca timorsko-chińska obejmująca szerokie inwestycje infrastrukturalne. Członkostwo w ASEAN może pozwolić Timorowi zrównoważyć te relacje i uzyskać dodatkowe korzyści gospodarcze.
Podsumowując, Timor Wschodni ma wiele do zyskania na płaszczyźnie gospodarczej, dyplomatycznej i politycznej. Bez wsparcia partnerskich państw regionu i dostępu do szerszych rynków kraj mógłby w przyszłości stanąć w obliczu kryzysu związanego z wyczerpaniem zasobów ropy. Dzięki strategicznemu położeniu, deklarowanej chęci współpracy i stabilnemu kursowi na integrację regionalną, Timor ma szansę stać się zauważalnym graczem w geopolityce Azji. Choć nie będzie nowym „azjatyckim tygrysem” na miarę Singapuru, w najbliższych latach powinniśmy dostrzec wyraźny postęp w rozwoju tego młodego państwa.
