Tajemnicze pojawienie się ministra spraw zagranicznych Kambodży na nowo otwartym lotnisku w Phnom Penh było dla wielu obserwatorów zaskoczeniem. Podczas wywiadu przeprowadzonego tuż po wylądowaniu szef khmerskiej dyplomacji oświadczył, iż wraca z Kuala Lumpur z dobrymi wieściami dla swojego kraju.
Wizyta przedstawiciela rządu w stolicy Malezji miała ogromne znaczenie dla społeczności kambodżańskiej oraz tajskiej. Przeprowadzono rozmowy pokojowe dotyczące konfliktun granicznego pomiędzy tymi narodami. Entuzjazm ministra był wynikiem sukcesu w negocjacjach, w którym mediatorami były Malezja oraz Stany Zjednoczone.
Oficjalne podpisanie dokumentu ma nastąpić podczas najbliższego szczytu ASEAN. W ceremonii mają uczestniczyć nie tylko przedstawiciele Tajlandii i Kambodży, ale również premier Malezji Anwar Ibrahim oraz prezydent USA Donald Trump. Podkreśla to szczery i oficjalny charakter porozumienia, które ma ostatecznie zakończyć spory terytorialne.
Intensywne walki przygraniczne pomiędzy żołnierzami Kambodży i Tajlandii rozpoczęły się 24 lipca 2025 roku i trwały cztery dni — do momentu zawarcia wstępnego porozumienia 28 lipca 2025 roku. Jednak przez kolejne miesiące pojawiały się incydenty naruszające pakt o nieagresji. Tajlandia nadal przetrzymuje osiemnastu khmerskich żołnierzy, którzy — pomimo zawieszenia broni — pozostają jeńcami. Ponadto sześciokrotnie dochodziło do wypadków z udziałem min przeciwpiechotnych na terenie obu krajów.
Porozumienie, które ma zostać zawarte podczas szczytu ASEAN, ma stanowić ostateczne rozwiązanie kwestii spornych i doprowadzić do przywrócenia relacji dyplomatycznych między Kambodżą a Tajlandią. Warunki postawione przez premiera Tajlandii obejmują m.in.: usunięcie ciężkiej artylerii oraz min z obszarów przygranicznych, relokację khmerskich osadników zamieszkujących tereny sporne oraz podjęcie działań przeciwko zorganizowanej cyberprzestępczości przypisywanej internetowym gangom z Kambodży. W zamian Tajlandia oferuje uwolnienie wszystkich więzionych żołnierzy. Warunek ten jest dla Kambodży kluczowy i wręcz niezbędny do zaakceptowania jakichkolwiek porozumień z sąsiadem.
Kontrowersje budzi deklaracja premiera Tajlandii dotycząca przynależności części prowincji Banteay Meanchey do jego kraju. Oficjalnie wioski, które Tajlandia uznaje za swoje, są terenami spornymi, co może wywołać spór podczas nadchodzącego szczytu. Dyskryminacja w prowincji — zarówno na szczeblu politycznym, jak i społecznym — jest powszechnym zjawiskiem, mimo długiej historii osadnictwa khmerskiego na tych terenach. Powołując się na prawo międzynarodowe, można stwierdzić, iż ziemia niczyja może być zarządzana jedynie w wyniku porozumienia obu państw, które się o nią spierają. Z tego względu istnieje możliwość, że Kambodża ulegnie presji Tajlandii w zamian za uwolnienie jeńców wojennych.
47. Szczyt ASEAN rozpocznie się 26 października 2025 roku w Kuala Lumpur i zakończy dwa dni później. Wydarzenie to jest bardzo oczekiwane przez wszystkie kraje członkowskie, a szczególnie przez Timor Wschodni, dla którego będzie to pierwszy szczyt jako pełnoprawnego członka organizacji. Te trzy dni będą również kluczowe dla przyszłości Kambodży i Tajlandii — skłóconych narodów, które mają szansę zawrzeć pokojowe porozumienie wyczekiwane przede wszystkim przez 300 tysięcy osób przymusowo przesiedlonych z obszarów przygranicznych obu krajów.
