Pewnego razu odebrałam telefon od członka mojej dalekiej rodziny z regencji Sidenreng Rappang położonej niespełna 200 km od miasta Makassar na południu wyspy Sulawesi (Celebes). Głos kobiety w słuchawce oznajmił, iż wydaje właśnie swoją córkę za mąż i prosi rodzinę w Dżakarcie o modlitwy w jej intencji. Wtedy ucieszyłam się z tej wiadomości. Później okazało się, że wydawana za mąż córka nie skończyła jeszcze 18 lat. Jej matka wydała ją za mąż, aby uniknąć „cudzołóstwa”. Dziewczyna zamiast móc umawiać się na klasyczne randki by poznać lepiej swojego potencjalnego, przyszłego męża, została wydana za mąż.
Inną wstrząsającą historię usłyszałam od przyjaciółki z wyspy Madura. Powiedziała mi, że gdy była jeszcze w 5 klasie szkoły podstawowej, widziała, jak jej młodszej koleżance, będącej w 3 klasie tej samej szkoły, wstrzykiwano hormony. Dziewczynce podano dożylnie hormony, by przyspieszyć pierwszą miesiączkę i zgodnie z lokalnymi normami zakwalifikować ją do grona dziewcząt, które mogą już zostać wydane za mąż.
Przypadek, który przydarzył się w mojej rodzinie oraz historia opowiedziana przez przyjaciółkę, to tylko dwa z bardzo, bardzo wielu podobnych małżeństw nieletnich / dzieci, które mają na co dzień miejsce. Dane UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci) z roku 2023 wskazują dobitnie, iż Indonezja zajmuje 4-te miejsce na świecie pod względem liczby małżeństw nieletnich / dzieci poniżej 18 roku życia. W Indonezji co roku zawiera się około 400 000 małżeństw w których jeden ze współmałżonków jest nieletnim / dzieckiem. A co szczególnie ciekawe aż 87,5% spośród nich to dziewczynki. Każdego roku na świecie 12 milionów dziewcząt wychodzi za mąż przed ukończeniem 18 roku życia.
W Indonezji istnienie co prawda ustawa nr 16 z roku 2019 stanowiąca, iż minimalny wiek zawarcia małżeństwa zarówno przez kobiety jak i mężczyzn to ukończone 19 lat. I to zapewne prawdziwie realny powód do zadowolenia z indonezyjskiego prawodawstwa. Jednak z drugiej strony liczba małżeńskich zezwoleń sądowych na znacznie szybszą zmianę statusu matrymonialnego (stanu cywilnego) poważnie wzrosła. Nie wspominając już o małżeństwach stricte religijnych, czyli niezarejestrowanych, które nie są odnotowywane przez państwo i publikowane w statystykach.
Wspomniane zezwolenie sądowe czy inaczej dyspensa małżeńska, zostało uchwalone intencjonalnie, aby obywatele poniżej 19 roku życia mogli w szczególnych przypadkach zawrzeć legalny związek małżeński. Indonezja ma również rozporządzenie Sądu Najwyższego (PERMA) nr 5 z roku 2019, regulujące kwestie przyznawania owych zwolnień małżeńskich.
Jednak istnienie rozporządzenia PERMA nie rozwiązuje wszystkich istniejących problemów. Bardzo ważne jest, aby sędziowie rozpatrujący poszczególne przypadki brali pod uwagę płeć chcącego wstąpić w związek nieletniego / dziecka, kierowali się pilnością podjęcia swojej decyzji, a także a może i przede wszystkim rozumieli znaczenie i kierowali się zawsze najlepszym interesem chcącego wejść w związek małżeński nieletniego / dziecka. W artykule 15 rozporządzenia nr 5/2019, PERMA może poprosić o tzw. „rekomendację” zwracając się o dodatkową opinię do rodziców, przywódców religijnych, nauczycieli itp. Jest to jednak traktowane wyłącznie opcjonalnie, a nie obowiązkowo.
Rozmawiałam niedawno z Kolegą pracującym w mediach, poruszającym między innymi ten temat w swoich materiałach, który wspomniał, że ktoś zapytał go ostatnio:
„dlaczego w Indonezji bez końca omawia się tak osobistą i delikatną kwestię, jak małżeństwa nieletnich / dzieci zawarte z własnego wyboru? Jaki jest problem, jeśli oboje potencjalni małżonkowie się kochają i chcą w taki związek wstąpić?”.
Ja osobiście uważam jednak, iż musimy zrozumieć, że wszystko to, co dzieje się w naszym osobistym życiu, jest zazwyczaj również „bardzo polityczne”. Sprawy osobiste takie jak te o których tutaj rozmawiamy są zawsze ściśle powiązane ze ukladami politycznymi, systemami społecznymi czy nawet ze specyfiką obecnej władzy. Problemy osobiste nie są więc tylko problemami osobistymi, ale są również elementem szerszych norm społecznych, religijnych oraz praw.
Jest wiele różnorakich czynników powiązanych z tą materią i wpływających na taki a nie inny stan rzeczy i wysoki poziom małżeństw dzieci i nieletnich w Indonezji. Do głównych zaliczyłabym sytuację ekonomiczną rodzin potencjalnych nowożeńców, poziom edukacji tychże, krąg kulturowy i religijny z jakiego się wywodzą oraz wszechobecny aspekt tabu w publicznej dyskusji o zdrowiu reprodukcyjnym i seksualnym. Wszystkie te czynniki są ze sobą powiązane i składają się w mniejszym lub większym stopniu na wysoki poziom małżeństw nieletnich / dzieci.
Pozycja kobiet, które znalazły się w sytuacji wczesnego zamążpójścia jest strukturalnie osłabiona. Dostęp do rozwoju i partycypacja w dobrach młodych Kobiet bardzo są ograniczone, co utrudnia im uzyskanie wszelkich, nie tylko materialnych korzyści i zmniejsza kontrolę nad własnym życiem.
I jeszcze jeden aspekt podjętego zagadnienia, czyli zdrowie. Młodociane małżeństwa mają niestety negatywny wpływ na zdrowie, a nawet na życie młodych kobiet. Są one np. ściśle skorelowane ze współczynnikiem umieralności matek zaraz przy porodach lub krótko po nich.
Wg. Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w roku 2023 w Indonezji odnotowano 305 zgonów matek na 100 tysięcy wszystkich urodzeń z tendencją spadkową w latach następnych.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdziła, iż w roku 2020 śmierć matek na świecie, miała miejsce prawie co dwie minuty. W tym samym roku prawie 800 kobiet umierało każdego dnia z przyczyn, którym można było zapobiec, związanych między innymi z wczesną ciążą oraz często niskobudżetowym porodem. 24 spośród nich były Indonezyjkami.
Moja babcia zmarła po urodzeniu piątego dziecka. I chociaż nie można definitywnie powiązać jej śmierci z młodym zamążpójściem, podejrzewam, że zmarła, ponieważ po pierwsze odstępy między kolejnymi porodami były zbyt krótkie oraz miała zaledwie 17 lat, gdy wyszła za mąż.
Słów kilka o ekonomii i ubożeniu wcześnie wydanych za maż nieletnich / dzieci. Z wyników badań INFID (Międzynarodowe Forum Organizacji Pozarządowych d.s. Rozwoju Indonezji) z roku 2024. wynika, że kobiety, które wychodzą za mąż w młodym wieku, nie pracują i nie kontynuują swojej edukacji.
Aż 96% przyszłych żon, które ubiegają się o dyspensę małżeńską, nie ma dochodu, ponieważ z przyczyn naturalnych jeszcze nie pracuje. Ta sytuacja wyraźnie wpływa na poziom właśnie co rozpoczynanego dorosłego życia.
Dane BPS (Główny Urząd Statystyczny RI) z roku 2024 wykazują wyraźnie, iż wskaźnik uczestnictwa mężczyzn na rynku pracy w Indonezji jest 1,5 razy wyższy niż kobiet.
Jeśli my kobiety nie będziemy w pełni uczestniczyć w podziale pracy, jak możemy osiągnąć do roku 20230 – SDGsy (Cele Zrównoważonego Rozwoju) i zawartą w punkcie 5 tychże SDGs – Równość Płci?
Jednym ze sposobów osiągniecia tych celów jest zachęcanie indonezyjskich kobiet-liderek do aktywnego uczestnictwa na rynku pracy. Indonezji daleko jeszcze do zamierzonych na rok 2030 Celów, nie ma więc wciąż jeszcze Złotej Indonezji, jest Indonezja zafrasowana.
I na koniec wątek czysto ludzki jako konkluzja. Małżeństwa nieletnich / dzieci są również a może przede wszystkim formą związków przymusowych (jeden z oczywistych rodzajów przestępstw przemocy seksualnej). Są one regulowane w artykule 10 ustawy nr 12 z 2022 r. o przestępstwach przemocy seksualnej w RI.
Zapobieganie małżeństwom dzieci wymaga kompleksowego i holistycznego podejścia, poprzez skupienie interwencji / pomocy, już na samym źródle problemu. Należy również zwrócić szczególną uwagę na wielkie znaczenie zaangażowania dzieci i młodzieży już na elementarnym poziomie uświadamiania i edukacji. Dlatego powinniśmy współpracować na każdym poziomie.
Możemy nawet zacząć od siebie, doskonaląc empatię, myślenie krytyczne, a także wpływając aktywnie na powiązania, które mamy dzięki najszej najbliższej społeczności.
Autor: Andi Faizah ukończyła studia magisterskie na kierunku “Gender Studies” na University of Indonesia. Zainicjowała i rozwija Projekt – Perempuanpeduli – platformę edukacyjną związaną z feminizmem w Indonezji. Andi obecnie pracuje jako pracownik organizacji pozarządowej w Dżakarcie w Indonezji.
Tłumaczenie i interpretacja : Piotr Śmieszek
Źródło artykułu: Perempuan Peduli
